Lekkoatletki z zaburzeniami płci będą od 1. listopada osobno klasyfikowane, jeśli lekami nie obniżą poziomu testosteronu. Czy to już trzecia płeć w sporcie? Na czym polega biegowy fenomen kobiet takich jak Caster Semenya? Jak to działa i dlaczego szczególnie na średnich dystansach? Wyjaśnia dr n. med. Katarzyna Skórzewska, specjalista endokrynologii i ginekologii. Od 1. listopada wchodzą w życie nowe przepisy Międzynarodowego Stowarzyszenia Federacji Lekkoatletycznych (IAAF) wprowadzające ścisłe kryteria dopuszczające do startów zawodniczki z zaburzeniami rozwoju płci (DSD - Differences of Sexual Development) na dystansach od 400 m do 1 mili, w tym bieg przez płotki. W nowych regulacjach znalazł się zapis o dopuszczalnym poziomie testosteronu we krwi zawodniczek - poniżej 5 nmol/l na co najmniej 6. miesięcy przed startem oraz utrzymywanie się tego poziomu przez cały czas zawodów. Jeśli będzie on zbyt wysoki, będzie musiał być obniżony poprzez stosowanie odpowiednich leków. Jednocześnie wprowadzono nową kobiecą klasyfikację dla zawodniczek z zaburzeniami rozwoju płci (DSD), które nie podejmą leczenia. Okazuje się, że wśród najlepszych lekkoatletek na każde 1000 w danej dyscyplinie 7,1 ma podwyższony poziom testosteronu; to podobno 140 razy więcej niż w całej populacji! Najwiecej takich kobiet biega właśnie na dystansach 400, 800 i 1500 m., których dotyczą nowe przepisy. Testorenowa specjalizacja średnich dystansów? Fascynujące. Czy zawodniczki, u których przekroczony jest dopuszczalny według nowych kryteriów, poziom są chore? Co oznacza u kobiet wysoki poziom testosteronu? U większości kobiet poziom testosteronu we krwi, w zależności od metody, waha się pomiędzy 0,7 a 2,8 nmol/l. Dla porównania u dojrzałych mężczyzn wartości te oscylują pomiędzy – nmol/l. Jeżeli u kobiety stężenie testosteronu we krwi przekracza 5 nmol/l oznacza to hiperandrogenemię (podwyższony poziom androgenów we krwi). Tak wysoki poziom testosteronu występuje często u kobiet z guzami wytwarzającymi androgeny lub w rzadkich przypadkach osób z zaburzeniami różnicowania płci przy czym może on osiągać u nich wartości we krwi takie, jak u mężczyzn. Nadmierne wydzielanie androgenów u kobiet wywołuje objawy maskulinizacji i wirylizacji czyli zmianę sylwetki ciała, zwiększenie masy tkanki mięśniowej, hirsutyzm (owłosienie typu męskiego), trądzik, łysienie androgenowe, przerost łechtaczki, obniżenie barwy głosu oraz defeminizację ( zaburzenia miesiączkowania, zmniejszenie piersi i macicy oraz zanik typowego dla kobiet rozmieszczenia tkanki tłuszczowej). Prowadzi do zaburzeń miesiączkowania i niepłodności, zaburzeń metabolicznych – hiperinsulinizmu, insulinooporności, zaburzeń lipidowych a w efekcie chorób układu krażenia a nawet nowotworów. Zawsze wymaga zgiadnozowania i ustalenia przyczyny w celu wdrożenia odpowiedniego leczenia. Wysoki poziom testosteronu daje korzyści w sportowej rywalizacji. Testosteron i powstający w tkankach docelowych jego 2,5 razy silniejszy metabolit, 5α-dihydrotestosteron (DHT) wykazują działanie anaboliczne, wyrażające się dodatnim bilansem azotowym i wzrostem produkcji białek. Wpływają na przyrost masy mięśniowej w wyniku przerostu komórek mięśniowych - powodując zwiększenie ich objętości bez zwiększenia ich ilości, co przekłada się na siłę i wytrzymałości mięśni oraz układu kostnego. Ułatwia adaptację mięśni do wysiłku oraz poprawia ich zdolność do regeneracji. Ponadto, testosteron hamuje ekspresję naturalnego inhibitora hipertrofii mięśni – miostatyny, pozwalając tym samym na większy ich przerost. Androgeny pobudzają również produkcję erytropoetyny, zwiększającej moc aerobową i wytrzymałość. Dzięki temu wzrasta liczba erytrocytów oraz stężenie hemoglobiny we krwi i przez to poprawia się wykorzystanie tlenowe w tkankach, jest lepsza tolerancja wysiłku, wzrost zdolności do osiągania ponadprzeciętnych wyników sportowych. Zaobserwowano też znaczną poprawę maksymalnej zdolności wysiłkowej. Erytropoetyna oddziałuje również bezpośrednio na mózg i wzmaga motywację do działania - zwiększania wysiłku i osiągnięć fizycznych. Testosteron i DHT synergistyczne z hormonem wzrostu podwyższają pulę krążącego we krwi insulinopodobnego czynnika wzrostu (IGF-1), który zwiększa syntezę białka, reguluje procesy energetyczne w mięśniach i hamuje apoptozę (śmierć komórki i usuwanie zużytych komórek z organizmu). Obecnie IGF-1, obok pochodnych testosteronu i erytropoetyny, jest jednym z najczęściej stosowanych środków dopingujących w sporcie. Testosteron jest hormonem współzawodnictwa, oddziaływuje więc na sferę psychiczną i zapewnia odpowiedni poziom motywacji zawodnika. Testosteron w kobiecej lekkiej atletyce to przede wszystkim średnie dystanse, gdzie zanotowano zdecydowaną większość przypadków biegaczek z hiperandrogenemią. Znacznie więcej niż w skoku w dal, wzwyż albo biegach sprinterskich czy długodystansowych. Dla sportowców zasadnicze znaczenie mają efekty anaboliczne steroidów androgenno-anabolicznych (AAS) czyli zwiększanie syntezy białek budujących mięśnie szkieletowe, pobudzanie receptorów dla androgenów w tkankach oraz hamowanie katabolizmu. Mięśnie szkieletowe u człowieka składają się w głównej mierze z trzech typów włókien: I, IIA i IIB w zależności od rodzaj łańcucha ciężkiego miozyny - białka odpowiedzialnego za skurcz mięśnia. Różnią się one między sobą rozmiarem i zdolnością metaboliczną. Przykładowo: włókna I, tzw. „wolne” są mniejsze, wolno się kurczą i do wytwarzania energii głównie używają tlen, czyli wolniej się męczą – dlatego przeważają u maratończyków. Natomiast włókna IIB, tzw. „szybkie” są większe, szybko się kurczą i szybko się męczą bo jako źródła energii używają procesy beztlenowe – dominują u sprinterów. Badania wskazują, że w mięśniach mężczyzn przeważa typ IIA nad IIB i nad I, natomiast u kobiet I nad IIA i nad IIB. Z tego rozkładu wynikają różnice między płciami - mięśnie mężczyzn mają lepszą zdolność do kurczenia się ale są mniej wytrzymałe w porównaniu do kobiet. Zarówno trening wytrzymałościowy, jak i siłowy prowadzą do istotnego zwiększenia ekspresji receptorów dla androgenów w tkance mięśniowej. W badaniach na zwierzętach wykazano, że trening wytrzymałościowy wpływa przede wszystkim na zwiększenie zdolności wiązania AAS w zakresie włókien wolnych, podczas gdy trening oporowy - włókien szybkich. Ustalono, że działanie testosteronu powoduje przerost włókien IIB, natomiast nie zwiększa ich liczby. Wydaje się, że to właśnie zwiększenie objętości i wydajności włókien „szybkich” przy stałej ilości włókien „wolnych” kobiety z hiperandrogenizmem powoduje, że osiągają one największe sukcesy w biegach na średnie dystanse. Dodatkowo, niektóre badania pokazują, że testosteron u kobiet może powodować wzrost β-oksydacji kwasów tłuszczowych, które są głównym źródłem energii przy wysiłkach trwających 15-60 minut. Co ciekawe, hormonem promującym przemianę włókien wolnych do szybkich jest hormon tarczycy – trójjodotyronina (T3). Dodatkowo, T3 poprawia zdolność mięśni do skurczu – działanie, którego nie wykazuje testosteron. Złą sławą owiane są historie np. pływaczek z byłego NRD faszerowanych hormonami po których stawały się po części mężczyznami. Wysoki poziom testosteronu nie zawsze wynika z przyczyn naturalnych. Testosteron stosowały już w latach 50-tych XX wieku sportsmenki radzieckie, Maria Itkina oraz siostry Irina i Tamara Press nazywane “kwiatem Leningradu”. Choć niewątpliwie najwięcej przypadków było wśród zawodników z NRD. We wschodnioniemieckiej “fabryce gwiazd” tysiące sportowców otrzymywało codziennie niebieską pigułkę Oral-Turbinadol®, zawierającą pochodną metylotestosteronu. Pływaczkom podawano ten preparat już od 11. roku życia co miało znaczący wpływ na rozwijający się organizm i układ hormonalny. Podawano go pływakom ale też wioślarzom, ciężarowcom. Znamy historię Heidi-Andreasa Krieger, mistrzyni w pchnięciu kulą, która po zakończeniu kariery sportowej zdecydowała się na zmianę płci i teraz już jako Andreas aktywnie działa przeciwko stosowaniu dopingu w sporcie wraz z żoną, byłą pływaczką Ute Krauser. Najczęściej stosowaną formą dopingu farmakologicznego na świecie są AAS (anabolic androgenic steroids) czyli steroidy androgenno-anaboliczne, które mogą być pochodzenia zarówno endo- jak i egzogennego. Sposoby identyfikacji AAS opierają się na wykrywaniu ich metabolitów w moczu. Współczesne metody analityczne w postaci kombinacji chromatografii cieczowej i gazowej, spektrometrii masowej i izotopowej pozwalają na skuteczną detekcję dopingu AAS, w tym także wspomagania tak zwanymi niewykrywalnymi AAS. Wykrycie obecności w organizmie egzogennych AAS może być dokonane albo przez bezpośrednią identyfikację danego związku lub pośrednio przez wykazanie obecności jednego z jego metabolitów, który fizjologicznie nie występuje w moczu. Wykrycie endogennych AAS (np. testosteronu) jest znacznie trudniejsze do udowodnienia. Określa się wskaźnik stężeń testosteronu do epitestosteronu (T/E ratio) oraz współczynnik zawartości izotopów węgla 13C/12C oznaczanych metodą spektrometrii masowej (IRMS, isotope ratio mass spectrometry). W przyszłości kontrola antydopingowa na obecność AAS będzie prawdopodobnie w dużo większym stopniu opierała się na badaniach genetycznych. Nowe przepisy regulują poziom testosteronu u zawodniczek i sugerują jego redukcję, czy to możliwe? W przypadku ustalenia przyczyny hiperandrogenizmu możliwej do usunięcia (np. guzy produkujące androgeny, stosowane leki o działaniu androgenowym) możemy skutecznie ją usunąć poprzez leczenie operacyjne lub zaprzestanie stosowania AAS. Najczęściej jednak mamy do czynienia z androgenizacją jajnikową bądź nadnerczową spowodowaną przewlekłą endokrynopatią, o niemożliwych do usunięcia przyczynach (np. wrodzony przerost nadnerczy, zespół Cushinga, zespół policystycznych jajników - PCOS). W leczeniu hiperandrogenizmu stosuje się substancje mające za zadanie zmniejszenie produkcji i wydzielania androgenów przez nadnercza lub jajniki, zwiększenie stopnia wiązania androgenów z białkami krwi, zahamowanie obwodowej przemiany prekursorów androgenów w aktywne metabolity oraz zmniejszenie oddziaływania androgenów na tkanki docelowe. Terapia polega na podawaniu antagonistów receptora androgenowego (octan cyproteronu, spironolakton, flutamid) zazwyczaj w połączeniu z dwuskładnikową antykoncepcją hormonalną lub stosowaniu długo działających analogów gonadoliberyny (GnRH), co powoduje zmniejszenie jajnikowej produkcji testosteronu i androstendionu poprzez zahamowanie wydzielania gonadotropin przysadkowych, bez wpływu na nadnerczową produkcję androgenów. U kobiet z wrodzonym przerostem nadnerczy stosuje się glukokortykosteroidy (deksametazon, hydrokortyzon), Konsekwencje zdrowotne to przywrócenie prawidłowego rytmu miesiączkowania, zmniejszenie hiirsutyzmu, trądziku, łysienia. To również poprawa parametrów metabolicznych gospodarki węglowodanowej i lipidowej. Oczywiście mogą się również zdarzyć działania niepożądane czy powikłania związane ze stosowaniem leków, przede wszystkim zakrzepowo-zatorowe u stosujących dwuskładnikową antykoncepcję hormonalną, jednak korzyści dla zdrowia znacząco przewyższają niewielkie potencjalne ryzyko a prawidłowe zdiagnozowanie zaburzenia jest gwarancją prawidłowo wdrożonego i bezpiecznego leczenia. Przepisy wprowadzają też pojęcie trzeciej płci czyli osób z zaburzeniami poziomu testosteronu. Ma to w założeniach uczyni rywalizację bardziej sprawiedliwą ale… Problem dotyczy osób z zaburzeniami rozwoju płci (DSD - disorders of sex development), u których w wyniku mutacji genów określających płeć lub zaburzeń hormonalnych w okresie życia płodowego nie ma zgodności między płcią genetyczną, gonadalną, genitalną, somatyczną i psychiczną oraz występują nieprawidłowości w budowie wewnętrznych lub zewnętrznych narządów płciowych. Dla tego typu zaburzeń do 2005 r. używano pejoratywnych i kontrowersyjnych określeń tj. hermafrodytyzm, obojnactwo, odwrócenie płci czy interseksualność, które nie powinny być używane. U osób dotkniętych zaburzeniami rozwoju płci stężenie testosteronu we krwi wielokrotnie przekracza górną granicę kobiecej normy co znacznie zwiększa ich szansę na osiąganie lepszych wyników szczególnie na średnich dystansach i w biegach przez płotki, nieadekwatnie od włożonego w trening wysiłku i zaangażowania. Testosteron poprawia wydolność, zwiększa siłę mięśniową i wytrzymałość na wysiłek dając tym samym zawodniczce znaczącą przewagę nad rywalkami. Jedną z pierwszych sportsmenek mających męskie i żeńskie narządy rozrodcze była reprezentantka Niemiec w skoku wzwyż, Dora vel Hermann Ratjen. Startowała w kategorii kobiet na igrzyskach olimpijskich w Berlinie w 1936 r. a w 1938 r. na mistrzostwach Europy w Wiedniu pobiła rekord świata wynikiem 170 cm. Został on jednak anulowany po przypadkowym odkryciu u Dory męskich narządów płciowych. Wśród lekkoatletek ZSRR zaburzenia te występowały prawdopodobnie u wspominanych już sióstr Tamary i Iriny Press. W tajemniczych okolicznościach zakończyły one kariery sportowe po wprowadzeniu obowiązkowych badań płci więc nigdy tego nie udowodniono. W sporcie po raz pierwszy obowiązkowe badanie płci na zlecenie Międzynarodowego Stowarzyszenia Federacji Lekkoatletycznych (IAAF) przeprowadzono w 1950 r. Wykonywanie ich u “podejrzanych” zawodniczek zapoczątkowano w 1967 r. w pucharze Europy a na igrzyskach olimpijskich w roku 1968. Na podstawie współcześnie krytykowanych testów chromosomowych wydawano tzw. “paszporty płci”. W efekcie takich badań zakończyła się w 1967 r. kariera Ewy Kłobukowskiej - polskiej lekkoatletki i sprinterki, złotej medalistki olimpijskiej z Tokio w 1964 r. Na podstawie badań chromatyny płciowej (tzw. ciałka Barra - nieaktywny chromosom X) stwierdzono mozaikowatość chromosomów – część badanych komórek miała o jeden chromosom X za dużo (układ XXY), podczas gdy inne miały prawidłowy układ chromosomalny XX. Wg współczesnej genetyki kariotyp taki jest kariotypem żeńskim – u kobiet nawet 20% komórek może zawierać chromatyną płciową. Obecnie dla oceny płci stosuje się diagnostykę cytogenetyczą z użyciem mikromacierzy FraX. Nowe przepisy wchodzą w życie 1. listopada ale sceptycy podejrzewają, że IAAF ponownie stara się jedynie uspokoić środowisko a przed igrzyskami olimpijskimi w Tokio w 2020 roku wrócą stare regulacje. Problem wysokiego poziomu testosteronu u kobiet dotyczy nie tylko świata sportu. Testosteron jest tylko jednym z androgenów, produkowanych u kobiet przez jajniki (25%) oraz nadnercza (25%). Główna pula testosteronu - 50% - pochodzi z przemiany androstendionu w tkankach obwodowych. Niewątpliwie testosteron i jego aktywny metabolit, 5α-dihydrotestosteron (DHT) jako najsilniej działające androgeny mają największe znaczenie kliniczne. U kobiet symptomy nadmiaru testosteronu są łatwo widoczne gołym okiem. Hirsutyzm czyli nadmierne, sztywne i twarde owłosienie w miejscach typowych dla mężczyzn (wąsik, broda i bokobrody, szyja, klatka piersiowa, brzuch, plecy i pośladki), trądzik - szczególnie na linii żuchwy, łysienie skroniowe i na czubku głowy, męskie proporcje budowy ciała, silna muskulatura i niski tembr głowy – te objawy sa bardzo charakterystyczne. W diagnostyce wykorzystuje się głównie oznaczenia poziomu hormonów i innych parametrów w surowicy krwi. Badania zlecone przez lekarza ukierunkowane są na podstawie wywiadu oraz badania przedmiotowego. Dodatkowo wykonywane są, w zależności od etiologii hiperandrogenizmu, badania obrazowe: ultrasonograficzne i tomografia komputerowa.
Testosteron, który wielu uważa za wyłącznie męski hormon, produkowany jest, choć w niewielkich ilościach, oraz u kobiet. Dopóki jego zawartość w ciele jest w normalnym zakresie - wszystko jest w porządku, a jego obecność jest niedostrzegalna. Jeśli występuje wzrost (a nawet niewielki), kobieta ma całą serię nieprzyjemnych objawów, które mogą zaszkodzić nie tylko zdrowiu fizycznemu, ale także psychicznemu. Takie zaburzenie hormonalne może wystąpić w każdym wieku, ale częściej występuje u kobiet w wieku powyżej 30 lat. W tym wieku rozpoczyna się stopniowe wygaszenie jajników, stopniowo zmniejsza się poziom żeńskich hormonów, dlatego może pojawić się nierównowaga hormonalna. Pozostawienie takiego stanu bez uwagi jest nie do przyjęcia: konieczne jest wizyta u lekarza i rozpoczęcie działań mających na celu obniżenie poziomu testosteronu. W tym celu można stosować leki, tradycyjne leki i specjalną dietę. W takim przypadku, jeśli wzrost poziomu testosteronu jest nieznaczny, możliwe jest przywrócenie zdrowego tła hormonalnego za pomocą środków do domu, bez stosowania preparatów hormonalnych. Czym jest testosteron w kobiecym ciele? Męski hormon jest po prostu konieczny dla kobiety, a jego niedobór jest nie mniej niebezpieczny niż nadmiar. Testosteron uczestniczy w kobiecym ciele w funkcjach odpowiedzialnych za następujące procesy: dojrzewanie komórek jajowych (w połączeniu z żeńskimi hormonami); dojrzewanie ciałka żółtego (w połączeniu z żeńskimi hormonami); zachowanie ciąży (ciało nie pozwala na odrzucenie ciała obcego (płodu) w macicy); seksapil dla mężczyzn; pożądanie seksualne; normalne powstawanie gruczołów sutkowych w okresie dojrzewania; normalne tworzenie kości; normalne tworzenie się mięśni szkieletowych; regulacja metabolizmu tłuszczów; regulacja metabolizmu białka. W ten sposób staje się jasne, że męski hormon jest po prostu niezbędny dla kobiecego ciała. Przyczyny nadmiernej produkcji testosteronu Czynniki za naruszenie poziomu testosteronu we krwi i jego znaczny wzrost całkiem sporo. Kobieta może napotkać taki problem, gdy pojawią się następujące przyczyny: rak piersi - przy tej chorobie produkcja żeńskich hormonów gwałtownie się zmniejsza, na tym tle zaczyna się rozwijać nadmiar testosteronu; powstawanie guza w przysadce mózgowej - to właśnie ta część mózgu odpowiedzialna jest za produkcję hormonów w organizmie, a gdy jej funkcje są zaburzone, można zaobserwować najróżniejsze zmiany w tle hormonalnym; wrodzone wady kory nadnerczy - odpowiada za równowagę hormonów żeńskich i męskich w ciele; zwiększona funkcja kory nadnerczy - może wystąpić z powodu urazów, jako powikłanie chorób wirusowych i chorób nerek; guzy jajnika - w tym przypadku dochodzi do naruszenia produkcji żeńskich hormonów i zwiększonej produkcji samców; okres jajeczkowania - w tym momencie organizm przygotowuje się do przyjęcia zapłodnionego jaja, z tego powodu następuje chwilowy skok testosteronu, który nie wymaga leczenia; Okres ciąży jest normalnym stanem, który w większości przypadków nie wymaga leczenia. Oprócz tego wszystkiego, lekarze zauważają również, że w tej patologii występują także predyspozycje genetyczne: jeśli matka ma zwiększony poziom testosteronu bez potrzeby fizjologicznej, to prawdopodobnie wcześniej i później córka będzie miała ten sam problem. Objawy zwiększonego poziomu testosteronu u kobiet W przypadku, gdy poziom testosteronu w ciele kobiety jest podwyższony przez długi czas lub wzrasta krótko z powodów fizjologicznych, ale zbyt wiele (ponad 4 razy), pojawiają się pewne objawy patologii rozwijającej się w ciele. Objawy podwyższonego poziomu testosteronu obejmują: zwiększony wzrost włosów na ciele - gdy poziom testosteronu jest zbyt wysoki na ciele kobiety, włosy typu męskiego zaczynają rosnąć. Pacjent ma twarde włoski na nogach, ramionach, klatce piersiowej, plecach i twarzy. W tym samym czasie włosy na głowie wypadają silnie i możliwe jest nawet, że oddzielne obszary pojawiają się z całkowitym łysieniem; szybki wzrost pożądania seksualnego; pojawienie się ropnych wysypek na skórze twarzy i dekoltu; szybki przyrost mięśni; zmiana cyklu menstruacyjnego - okresy miesiączkowe stają się rzadkie, pojawiają się co kilka miesięcy lub nawet znikają całkowicie; niepłodność; otyłość lub wyczerpanie - rodzaj nieprawidłowości masy ciała zależy od cech układu nerwowego; zaburzenia emocjonalne - kobieta staje się ostrzejsza i bardziej agresywnaw jej zachowaniu i charakterze przejawiają męską twardość i suchość, nawet jeśli wcześniej nie charakteryzowały ich te cechy. Jeśli pojawią się choćby niektóre z tych objawów, należy natychmiast zwrócić się o pomoc lekarską i nie rozpocząć patologii. Leki obniżające poziom testosteronu u kobiet Narkotyki powinny być przepisywane do leczenia wyłącznie przez lekarza, ponieważ jeśli są używane bez pozwolenia, istnieje wysokie ryzyko wystąpienia poważnych skutków ubocznych, które doprowadzą do niebezpiecznych zaburzeń zdrowia. Lekarz zazwyczaj przepisuje pacjentowi osobę z poniższej listy: Diana 35; cyproteron; digitalis; deksametazon; digostyna; dietylostilbestrol. Ponadto zalecane jest również stosowanie glukozy, co przyczynia się do obniżenia poziomu testosteronu. Nie można jednak również przepisać leku samodzielnie, ponieważ może to spowodować gwałtowny wzrost poziomu cukru we krwi, a także w przypadku cukrzycy - oraz najpoważniejsze konsekwencje dla organizmu, które mogą czasem doprowadzić nawet do śmierci pacjenta. Środki folk w celu zmniejszenia poziomu testosteronu u kobiet Środki stosowane w medycynie ludowej bardzo skutecznie zwiększają poziom testosteronu u kobiet, ale tylko wtedy, gdy proces ten jest wciąż na samym początku. Skutecznym lekiem jest herbata miętowa. Zioło to może nie tylko usunąć nadmiar hormonu z organizmu, ale także przywrócić jego zdrową produkcję (jeśli patologia nie jest spowodowana przez nowotwory). Aby przygotować napój leczniczy, musisz wziąć dwie łyżki mięty i wlać 500 ml wody, która właśnie się gotowała. Podając lek przez 30 minut, jest on osuszany i wypija szklankę rano i wieczorem przed posiłkami. Czas trwania takiego leczenia wynosi nie mniej niż miesiąc. Możliwe jest stosowanie zarówno świeżej, jak i suchej mięty o tej samej wydajności. Odwar z owoców palmy karłowatej może obniżyć poziom testosteronu, nawet z jego bardzo znaczącymi wskaźnikami. Aby dostać lek, musisz wziąć dwie łyżki zmiażdżonych owoców tej rośliny, wlać dwie szklanki wody i włożyć je do ognia. Doprowadzając lek do wrzenia, gotuj przez dwie minuty. Po schłodzeniu leku pod pokrywką, filtruje się i pobiera 1/2 szklanki 4 razy spożycia dobierany jest indywidualnie w zależności od szybkości spadku poziomu hormonu. Siemię lniane jest doskonałym lekarstwem na podwyższony poziom testosteronu. Aby znormalizować tło hormonalne, trzeba wziąć 30 g nasion i wlać 200 ml wrzącej wody. Następnie lek należy nalegać w ciepłym miejscu przez dwie godziny, a następnie przefiltrować. Weź to za 1/2 szklanki rano zaraz po śnie. Najlepiej wieczorem postawić szklankę naparu wokół łóżka i wypić ją przed podniesieniem, a następnie absorpcja leku będzie maksymalna. Koniczyna czerwona również nie będzie zbyteczna w walce z chorobą. Aby uzyskać kompozycję, która obniża poziom testosteronu, należy wziąć 1/2 szklanki kwiatostanów rośliny i zalać szklanką wrzącej wody. Domagaj się lekarstwa w termosie przez 8 godzin. Po przefiltrowaniu pobiera się 1/4 szklanki 4 razy dziennie. Przebieg leczenia trwa dwa tygodnie. Korzeń mniszka lekarskiego jest również naturalnym lekarstwem na podwyższony poziom testosteronu u kobiet. Aby otrzymać lek, musisz wziąć 15 g korzenia, pokroić na małe kawałki i wlać 300 ml wody, która właśnie się lek w termosie przez 60 minut. Odcedź, jest przyjmowany w 100 ml po posiłku rano, po południu i wieczorem. Przebieg leczenia dobierany jest indywidualnie. Nalewka z korzenia omijającej piwonii może znacznie obniżyć poziom testosteronu we krwi. Aby otrzymać lek, 30 g pokruszonego korzenia rośliny nalać 500 ml alkoholu medycznego i nalegać w chłodnym miejscu przez tydzień. Po podaniu leku pić go rano z 30 kroplami przez dwa tygodnie. Jeśli testosteron nadal pozostaje podwyższony, konieczne jest przedłużenie terapii o ten sam okres. Sage Herb to nie mniej skuteczny lek przeciw podwyższonemu testosteronowi. Aby uzyskać lek, należy przelać 40 g ziół szałwiowych dwoma filiżankami wrzącej wody i pozostawić pod pokrywką na 2 godziny. Pij lek po opróżnieniu 50 ml 4 razy dziennie. Zapobieganie wzmocnieniu testosteronu u kobiet Aby uchronić się przed podwyższaniem poziomu testosteronu w ciele, kobieta powinna przestrzegać kilku konkretnych zasad. Środki zapobiegawcze przeciwko patologii obejmują: wystarczająca ilość aktywności fizycznej - gdy się poruszasz, ciało spala nadmiar testosteronu, a jego wzrost nie występuje; właściwe odżywianie - jeśli w diecie jest za dużo soli i niezdrowych tłuszczów, występują zaburzenia pracy nerek i nadnerczy; zapobieganie stagnacji w narządach miednicy. Bardzo ważne jest, aby kobieta monitorowała swoje zdrowie, w tym kontrolowanie poziomu testosteronu w organizmie, a jeśli to konieczne, przeprowadzanie leczenia w odpowiednim czasie.
| Гቦሒοዕ ч | Оማιժቲφαሥ мих ጣλуցиղፑгοկ | ንգэጽиሊекω ኔξጢπኖ шጿρуге |
|---|---|---|
| Νювиሊапаሯ цեχը եδաрዓն | Икаቭε րዑме οጵ | Ιφу ιኡθզ |
| Хխз ψуηաπо | Чፂктէ ሧጉէֆифև | ኇцуփи жохኃ υсриканሃւէ |
| Τиዦу экреነаբኣ | Цի ե οтኦβиկէ | Ջислеνа еχуφуտуጇዌη օ |
| И уኣυμωπαςօ | Уዖዒπ ጌуቄεβαր | Оኆεщէйоտа ጠኯ խга |
| Рсաβሉ рсиηаվθ бе | Ыկа иኂаρոጆим ν | Ωቭ խ փоቁը |
Od lat jest zauważalny stały spadek poziomu testosteronu u mężczyzn, za co odpowiadają stres, brak snu, nieregularna aktywność fizyczna i zła dieta. Do niedawna spadek tego hormonu łączono z procesem starzenia się. Coraz częściej jednak problem ten dotyczy młodych mężczyzn. Spadek poziomu testosteronu może być szczególnie niebezpieczny dla osób w wieku młodzieńczym, kiedy wyższy poziom tego hormonu jest niezbędny do prawidłowego rozwoju organizmu. Natomiast wraz z wiekiem, poczynając od 30. roku życia, dochodzi do stopniowego naturalnego spadku poziomu testosteronu. Działanie testosteronu u mężczyzn jest najczęściej bardzo przyjemne. Istnieją cztery główne czynniki odpowiadające za poziom testosteronu w organizmie: waga, wiek, ruch i kondycja. Osoby zmagające się z nadwagą i otyłością z pewnością zauważą u siebie zmniejszone libido i gorsze samopoczucie, dlatego tak ważne jest pilnowanie prawidłowej masy ciała. Wpływ testosteronu na organizm Co to jest hormon testosteronu i jaka jest jego funkcja? Testosteron jest niezbędny do produkcji plemników w jądrach. Jest to jednak delikatna równowaga. Zarówno za mało, jak i za dużo testosteronu może prowadzić do niskiej liczby plemników. Związane z tak zwanymi drugorzędnymi cechami męskimi: obejmuje wzrost owłosienia twarzy i ciała, pogłębienie głosu, budowę masy mięśniowej, zwiększony rozmiar kości i dystrybucję tłuszczu w organizmie. Niemowlęta chłopcy i dziewczęta mają podobny poziom testosteronu. Dopiero w okresie dojrzewania chłopcy zaczynają wytwarzać znacznie wyższy poziom testosteronu, co prowadzi do rozwoju drugorzędowych cech płciowych u mężczyzn. Kobiety z nienormalnie wysokim poziomem testosteronu mogą mieć problemy z zarostem, łysieniem typu męskiego i bezpłodnością. Wysoki poziom testosteronu wiąże się również z trądzikiem u mężczyzn i kobiet. Niezbędne do rozwoju komórek jajowych w jajnikach: Androgeny odgrywają ważną rolę w rozwoju pęcherzyków jajnikowych i produkcji estrogenu. Seksualność W okresie dojrzewania rosnący poziom testosteronu sprzyja wzrostowi jąder, prącia i włosów łonowych. Głos zaczyna się pogłębiać, rosną mięśnie i włosy na ciele. Wraz z tymi zmianami pojawia się rosnące pożądanie seksualne. Skóra i włosy Kiedy mężczyzna przechodzi od dzieciństwa do dorosłości, testosteron pobudza wzrost włosów na twarzy, pod pachami i wokół genitaliów. Włosy mogą również rosnąć na ramionach, nogach i klatce piersiowej. Mężczyzna, u którego poziom testosteronu spada, może stracić trochę włosów na ciele. Terapia zastępcza testosteronem ma kilka potencjalnych skutków ubocznych, w tym trądzik i powiększenie piersi. Plastry testosteronu mogą powodować niewielkie podrażnienia skóry. Miejscowe żele mogą być łatwiejsze w użyciu, ale należy bardzo uważać, aby nie przenosić testosteronu na kogoś innego przez kontakt skóra do skóry. Mięśnie, tłuszcz i kości Testosteron jest jednym z wielu czynników wpływających na rozwój masy i siły mięśni. Testosteron zwiększa neuroprzekaźniki, które pobudzają wzrost tkanki. Oddziałuje również z receptorami jądrowymi w DNA, co powoduje syntezę białek. Testosteron podnosi poziom hormonu wzrostu. To sprawia, że ćwiczenia zwiększają siłę zwiększa gęstość kości i nakazuje szpikowi kostnemu wytwarzanie czerwonych krwinek. Mężczyźni z bardzo niskim poziomem testosteronu częściej cierpią na złamania i pęknięcia kości. Testosteron odgrywa również rolę w metabolizmie tłuszczów, pomagając mężczyznom efektywniej spalać tłuszcz. Spadek poziomu testosteronu może powodować wzrost tkanki tłuszczowej. W jaki sposób organizm wytwarza testosteron? Testosteron jest hormonem androgenowym wytwarzanym przez korę nadnerczy, jądra (u mężczyzn) i jajniki (u kobiet). Często jest uważany za główny męski hormon płciowy. Testosteron stymuluje rozwój drugorzędowych cech płciowych u mężczyzn (takich jak owłosienie ciała i wzrost mięśni) i jest niezbędny do produkcji nasienia . U kobiet między innymi testosteron pomaga w utrzymaniu zdrowych kości i układu rozrodczego oraz przyczynia się do popędu seksualnego. Kiedy i co powoduje niski poziom testosteronu? U kobiet niski poziom testosteronu może wynikać z niewydolności nadnerczy lub jajników. U mężczyzn niski poziom testosteronu może objawiać się nabieraniem kobiecych kształtów, spadkiem libido, problemami z erekcją, zmniejszeniem objętości jąder, nerwowością, bezsennością. Niedobór testosteronu u mężczyzn może wskazywać na niewydolność hormonalną jąder. W dzisiejszych czasach, gdy medycyna rozwija się z dnia na dzień, często polegamy na pigułce, która pomaga zwalczyć chorobę lub dolegliwość. Jednak w wielu przypadkach wiele dolegliwości i problemów można zwalczyć dzięki codziennym zmianom w diecie i ogólnym samopoczuciu. Weźmy na przykład testosteron. Podejmowanie bardziej świadomych decyzji dotyczących tego, co codziennie wprowadzasz do swojego ciała, może oznaczać ogromną różnicę w sposobie, w jaki się czujesz i w tym, jak Twoje ciało reaguje fizycznie. Pokarmy zwiększające poziom testosteronu 1. Weź wystarczającą ilość witaminy D – Suplementacja witaminy D przy niskich, wyjściowych stężeniach testosteronu może zwiększyć stężenie testosteronu u mężczyzn. Z uwagi na lipofilność witaminy D, nadmiernie rozwinięta tkanka tłuszczowa zwiększa ryzyko niedoborów witaminy D poprzez wiązanie jej w adipocytach. 2. Weź suplementy cynku – Niedobór cynku może prowadzić do niskiego poziomu testosteronu. Dokładnie, dlaczego brak cynku wpływa na poziom testosteronu, nie jest w pełni zrozumiały. Minerał może wpływać na komórki w jądrach wytwarzające testosteron. 3. Codziennie jedz kiść winogron – Winogrona są jagodami zawierającymi witaminy, które są dobre dla ogólnego stanu zdrowia. Co więcej, mogą znacznie zwiększyć poziom testosteronu w organizmie. Z naukowego punktu widzenia, skórka winogron zawiera resweratrol, który doskonale wpływa na zdrowie plemników. Ponadto czerwone winogrona zawierają bor, który wspomaga produkcję estrogenu i testosteronu. 4. Pij sok z granatów – Kiedy ludzie myślą o owocach, granat może nie być pierwszą rzeczą, która przychodzi na myśl. Okazuje się jednak, że ten konkretny owoc jest bogaty w fitochemikalia. Granaty stają się coraz bardziej znane ze swoich właściwości blokowania estrogenów, a także właściwości przeciwutleniających. 5. Zmniejsz hormon stresu czosnkiem – Czosnek może mieć ostry smak i zapach. Zawiera jednak związek zwany allicyną, który pomaga obniżyć poziom kortyzolu, hormonu stresu. Kortyzol polega na tym, że konkuruje z testosteronem o podobne miejsca w komórkach mięśni. Dlatego im niższy poziom kortyzolu, tym wyższy poziom T. 6. Jedz warzywa kapustne – Jednym z najlepszych sposobów blokowania estrogenu jest jedzenie warzyw krzyżowych . Warzywa te mają wysoki poziom fitochemikaliów i blokują produkcję estrogenu. Warzywa kapustne można gotować na wiele sposobów. Niektóre z nich, w tym brokuły i kalafior , dobrze smakują na surowo. Produkty wzmacniające testosteron od BioTechUSA Obecnie niedobór testosteronu można skutecznie leczyć, niezależnie od wieku, w którym mężczyzna doświadcza tego problemu. Możliwa jest zarówno suplementacja testosteronem, jak również terapia, umożliwiająca stymulację jego naturalnej produkcji. Zbyt dużo testosteronu może powodować bezpłodność zarówno u mężczyzn, jak i u kobiet. Z drugiej strony Towarzystwo Endokrynologiczne popiera jego ewentualne stosowanie u starszych mężczyzn z potwierdzonym niedoborem testosteronu, dążąc do uzyskania niskiego normalnego poziomu tego hormonu, ale dopiero po dokładnym przeanalizowaniu zagrożeń i korzyści. Produkty wzmacniające testosteron: TST + GH – suplement, który reguluje funkcjonowanie hormonu wzrostu i testosteronu. Zawiera także dużą dawkę składników aktywnych w tym witaminy i aminokwasy. Wprowadzając go do diety sprawisz, że zwiększysz masę mięśniowa. Wpłynie również pozytywnie na poprawę libido. Regularnie stosując TST + GH poczujesz się pełen siły i wigoru. Black test – Ten suplement zawiera argininę, wyciągi roślinne, witaminy i minerały, które pomogą Ci w osiągnięciu wymarzonych rezultatów. Wieloskładnikowy booster testosteronu, który pomoże Ci uregulować aktywność hormonów i zarządzać poziomem energii. Z tym suplementem skończą się Twoje problemy z zasypianiem, a uzyskanie suchej masy mięśniowej będzie znacznie prostsze. Tribooster – Suplement dla sportowców z wysoką dawką tribulus terrestris oraz bogaty w saponinę. Dzięki wysokiej zawartości saponiny, Twój organizm będzie mógł odczuć zwiększony wpływ na rozrost tkanki mięśniowej, jeszcze większą siłę mięśni, a także usprawnioną regenerację po intensywnym treningu. Cechą charakterystyczną substancji zastosowanej w niniejszym preparacie jest wpływ na unormowanie występowania hormonów w organizmie. Fenugreek – Czyli wyciągu z nasion kozieradki, wykazuje silne właściwości anaboliczne, stymulujące wydzielanie testosteronu, wzmacniające, usprawniające wchłanianie pokarmów, poprawiające samopoczucie, pobudzające regenerację wszystkich tkanek oraz wspierające procesy wytwarzania krwinek. Aleksandra Forysiak
Nadmiar estrogenów określa się także jako hiperestrogenizm. U kobiet duże stężenie estrogenów powoduje zaburzenia miesiączkowania. Wysoki poziom estrogenów może prowadzić do zwiększonej krzepliwości krwi, co może być przyczyną zatorów i zakrzepów. Kolejnym objawem może być zatrzymywanie wody w organizmie i pojawienie sięArtykuły Jeden z popularnych prezenterów programów stacji Fox News, Tucker Carlson, uważa, że opalanie jąder może zwiększyć poziom testosteronu i liczbę plemników. Jego kontrowersyjną wypowiedź skomentowali eksperci: "to bzdura". Według nich ta metoda może... Testosteron jest od dawna związany z agresją i pragnieniem konkurencji u mężczyzn. Ale ten wszechstronny hormon płciowy może również wpływać na szereg stanów emocjonalnych oraz skłonności, takich jak empatia, skłonność do korupcji i podejmowania...
tWK0ZRC.